Ciekawostki na temat żywienia koni w różnych kulturach i epokach

Konie towarzyszą ludziom od wieków i na przestrzeni lat stosowano różnego rodzaju metody ich żywienia. Choć dziś mamy w tym zakresie wiele nowoczesnych rozwiązań bazujących na badaniach naukowych i wieloletnim doświadczeniu, to nasi przodkowie musieli radzić sobie nieco inaczej. Jakie było ich podejście do żywienia koni i w jaki sposób zmieniało się ono na przestrzeni wieków? W naszym artykule przygotowaliśmy dla Ciebie kilka dotyczących tego zakresu ciekawostek. Poznaj je i dowiedz się, jak wyglądało funkcjonowanie ludzi z końmi w różnych epokach i kulturach.

Konie w życiu ludzi – jak to się wszystko zaczęło?

Konie są obecne w życiu ludzi tak długo, że ustalenie faktów związanych z ich udomowieniem wcale nie jest dla nauki takie proste. Przyjmuje się, że pierwsze konie udomowiono już 3,5 tysiąca lat p.n.e. na terenie obecnego Kazachstanu. Na ówczesnych koniach nikt jednak nie jeździł, a były one hodowane głównie dla mleka. Co ciekawe, wbrew pozorom to nie od nich wzięły się konie, które spotykamy dziś we współczesnych stajniach. Z czasem bowiem przedstawiciele kultury, która je udomowiła, po prostu wyginęli. W efekcie konie znów stały się dzikie.

Historia koni, jakie znamy dziś, rozpoczęła się około 2200-2000 lat p.n.e. na terenie północnego Kaukazu. W kolejnych latach pochodzący z tamtego regionu gatunek zaczął ekspresowo rozprzestrzeniać się na tereny od Mongolii do Atlantyku, stopniowo wypierając wszystkie pozostałe populacje. Uważa się, że konie te zapewniły sobie globalny sukces za sprawą dwóch kluczowych cech. W stosunku do innych koni spotykanych w tamtejszych czasach wyróżniały się bowiem bardziej uległym zachowaniem i mocniejszym kręgosłupem.

Dieta koni w różnych kulturach – czasy starożytne

Konie towarzyszą ludziom już od starożytności, a więc już wtedy pojawiła się potrzeba, aby czymś je żywić. Początkowo zwierzęta te jadły wyłącznie to, do czego przystosowała je ewolucja i co mogły znaleźć w naturze. Bazą ich diety były więc trawy i liście. W praktyce szybko okazało się to jednak niewystarczające. Jak się zapewne domyślasz, ludzie nie zamierzali trzymać wówczas koni dla towarzystwa. Na przestrzeni lat koń stał się zwierzęciem pociągowym, jucznym, bojowym i wierzchowym, a więc pracującym.

Poddawane większym obciążeniom konie zaczęły tracić na kondycji, co wymusiło na ówczesnych ludziach poszukiwanie innego odpowiedniego dla nich pożywienia. W praktyce pojęcie ludzi o żywieniu koni było niewielkie, a więc pasze dobierano intuicyjnie i w zależności od tego, jakie rośliny były akurat w danym regionie dostępne. Należy bowiem pamiętać, że możliwości kontrolowanej uprawy również były wówczas zdecydowanie uboższe niż te, które mamy dzisiaj.

Żywienie koni w starożytnym Egipcie

Uważa się, że konie zaczęły być hodowane w Egipcie około XVII wieku p.n.e. Już wówczas wykorzystywano je bowiem w wojnach między Tebanami a Hyksosami. Co ciekawe, koni nie stosowano wtedy raczej do jazdy. Były to zwierzęta głównie pociągowe i służyły do ciągnięcia bojowych rydwanów i pracy w gospodarce. Jako że duży wysiłek wymagał bogatszego w składniki odżywcze pożywienia, już w tamtym okresie w diecie koni znalazła się pasza treściwa. W Egipcie konie żywiono głównie za pomocą jęczmienia, ponieważ był on rośliną dobrze rosnącą w tamtejszym klimacie. Już wówczas zaczęto stosować również siano, które pochodziło z trawy rosnącej przy brzegach Nilu.

Żywienie koni w starożytnej Grecji i Rzymie

W krajach Morza Śródziemnego zaczęto stosować do żywienia koni nieco bardziej urozmaicone pasze. Konie rzadziej były wykorzystywane jako zwierzęta pociągowe, a stosowano je raczej jako rumaki bojowe i wierzchowce. Przyjmuje się też, że już w tamtym okresie konie zaczęły być ulubieńcami swoich właścicieli, a więc zwracano coraz większą uwagę na podawaną im paszę. Podstawą diety była wówczas pasza objętościowa, czyli trawy i słoma. Grecy wprowadzili również owies, a bogatsi podawali swoim koniom także mączki zbożowe.

W zakresie żywienia koni najbardziej kreatywni byli chyba starożytni Rzymianie. Stosowali oni nie tylko owies i ziarna jęczmienia, ale także rośliny strączkowe. Co ciekawe, już wtedy do diety koni wprowadzono różnego rodzaju zioła. Zauważono bowiem, że korzystnie wpływają one na organizm konia, przez co zaczęły być podawane np. koniom wojskowym. Rzymianie zdawali sobie sprawę z tego, że żywienie koni wykorzystywanych w wojsku wpływa na ich militarną skuteczność. Dbali więc o to, aby zwierzęta były odżywiane dobrze nawet podczas dalekich kampanii.

Żywienie koni w kulturze mongolskiej

Konie pełniły też ważną rolę w kulturze mongolskiej. Były w niej wykorzystywane w sztuce wojennej, w czym Mongołowie byli prawdziwymi mistrzami. Hodowali je jednak również dla mleka, z którego produkowali fermentowany napój o nazwie kumys. Co ciekawe, choć warunki w tamtym regionie były trudne, konie żywiły się głównie tym, co rosło w naturze. Zwierzęta były utrzymywane na pastwisku cały rok, jedząc głównie trawy czy liście. Z uwagi na styl żywienia tamtejsze konie przystosowały swoje procesy trawienne do efektywnego wykorzystania paszy i były w stanie przetrwać w nawet naprawdę trudnych warunkach. Naturalne żywienie, choć niekoniecznie bogate, zapewniało im dobre zdrowie i dość wysoką odporność.

Konie w średniowiecznej Europie – czym były żywione?

W średniowiecznej Europie konie były hodowane i utrzymywane w dwóch podstawowych celach. Z jednej strony były zwierzętami pracującymi na roli, a z drugiej pracowały pod jeźdźcem jako konie rycerskie. Choć tym drugim poświęcano oczywiście więcej uwagi, to obie te grupy były żywione z troską, a karmienie odbywało się nawet kilka razy dziennie. Jeżeli chodzi o pasze, to oprócz trawy stosowano również siano i słomę. Jako paszę treściwą wykorzystywano natomiast głównie owies. Niekiedy w końskim jadłospisie pojawiało się również żyto i jęczmień, a także proso, groch, bobik, koniczyna i wyka.

Co ciekawe, już w średniowieczu zaczęto stosować podział zwierząt na te pracujące lekko i ciężko. W zależności od tego, do której z tych grup zaliczał się dany koń, podawano mu nieco inne pasze. Podział ten, oczywiście w unowocześnionej formie, stosujemy do dziś.

Konie w Japonii – co stosowano w ich żywieniu?

Znaczenie koni było ważne także w okresie feudalnym w Japonii. Wówczas konie były kluczowymi towarzyszami samurajów i stanowiły istotny element kultury wojennej. Co ciekawe, tamtejsze zwierzęta nieco różniły się od tych spotykanych na naszym kontynencie. Były smuklejsze i lżejsze, a do tego bardziej zwrotne. Spore różnice można też wskazać w stosowanym w ich przypadku żywieniu. W Japonii konie karmione były bowiem w tamtych czasach słomą ryżową, ryżem i owsem. Niekiedy ich dietę urozmaicano także warzywami.

Żywienie koni przez rdzenne plemiona Ameryki Północnej i Ameryki Południowej

Przodkowie dzisiejszych koni spotykani byli także na terenie obu Ameryk. Ich historia w tamtych regionach jest, trzeba przyznać, nadzwyczaj ciekawa. Początkowo konie traktowano tam bowiem głównie jako źródło pokarmu, a w pewnym momencie historii amerykańskie konie zupełnie wyginęły, choć nie do końca wiadomo dlaczego. Powróciły jednak na teren Ameryki za sprawą hiszpańskich konkwistadorów. W Indianach budziły wówczas strach i były postrzegane jako zwierzęta magiczne i nieśmiertelne. Aztekowie otaczali hiszpańskie konie czcią, przynosząc im dość nietypowe smakołyki w postaci misek zawierających owoce i mięso.

Porzucane lub uciekające na terenie Ameryk konie dały początek dzikim mustangom. Z czasem Indianie dostrzegli w nich potencjał użytkowy i zaczęli wykorzystywać je do walk i polowań. Dieta konia obejmowała wówczas głównie to, co było w stanie zaoferować mu pastwisko, czyli trawę i dzikie rośliny.

Żywienie koni w czasach nowożytnych i współczesnych

Mogłoby się wydawać, że wraz z rozwojem miast i przemysłu konie zaczęły tracić na znaczeniu. W rzeczywistości jednak nie do końca jest to prawda. Jeszcze przez długi czas wykorzystywano je bowiem do różnych celów, od służącej transportowi pracy pod siodłem, poprzez bryczki, pracę na roli, a także walki. Co ciekawe, uważa się nawet, że konie przyczyniły się do rozwoju technologicznego. W jaki sposób? Ciekawostką jest np. to, że to właśnie ich praca stała się inspiracją dla wynalezienia parowozu. Projektant Nicolas-Joseph Cugnot opracował go właśnie na podstawie obserwacji pojazdów konnych.

Postępujący rozwój wpłynął także wyraźnie na żywienie ówczesnych koni. Wiek XVIII i XIX to bowiem rozkwit przetwórstwa paszowego. To właśnie wtedy zaczęto na masową skalę suszyć siano i podawać owies. Co ciekawe, pojawiły się także różnego rodzaju pasze przetworzone. Były to np. końskie ciastka, które robiono z owsa, jęczmienia, lnu i grochu, a także przeznaczone dla koni wojskowych pasze w blokach, w których stosowano np. drożdże i płatki ziemniaczane. Po II wojnie światowej zaczęła się również produkcja znanych nam dziś pasz granulowanych.

Co jedzą konie dzisiaj? Żywienie współczesnych koni i zachodzące w nim zmiany

Za sprawą wieloletnich badań i ciągłego postępu dziś znamy już dokładne zapotrzebowania konia na poszczególne składniki odżywcze. Potrafimy również dopasować żywienie do metabolizmu konia, jego rasy, wieku, temperamentu, stanu zdrowia i sposobu użytkowania. Należy jednak zaznaczyć, że w żywieniu koni wciąż zachodzą pewnego rodzaju zmiany. Choć jeszcze jakiś czas temu w diecie koni znajdowało się jedynie siano i ziarno, dziś zwraca się uwagę na to, że dla wielu zwierząt to stanowczo za mało. W praktyce zdecydowanie rzadziej podaje się też stosowany od wieków owies. Jak się bowiem okazało, nie zawsze jest on dla koni korzystny.

Obecnie właściciele koni mają do dyspozycji różnego rodzaju gotowe pasze, które stanowią doskonałe źródło zbilansowanych składników odżywczych. Bez problemu można dopasować je do koni różnych ras i o każdym rodzaju użytkowania. Szeroki wybór takich właśnie pasz znajdziesz także w naszym sklepie internetowym.

Jakich składników odżywczych potrzebuje organizm konia?

Układ pokarmowy konia jest wbrew pozorom dość wrażliwy na stosowane pasze. Warto więc dobierać je z uwagą i z myślą o indywidualnych potrzebach danego zwierzęcia. Podstawą w żywieniu koni jest zawsze włókno, które warunkuje prawidłową pracę układu pokarmowego i dostarcza wolno uwalnianej energii. Źródła włókna to m.in. trawa i siano, ale też np. sieczki i granulaty z lucerny czy wysłodki buraczane. Poza tym w diecie koni powinno znaleźć się wysokiej jakości białko, które dostarczy im cenne aminokwasy egzogenne. Znaczenie mają również tłuszcze, witaminy i minerały.

W praktyce w żywieniu koni bardzo duże znaczenie ma sposób użytkowania zwierząt na co dzień. Nieco innych pasz potrzebują bowiem mocno obciążone pracą konie sportowe, a innych lżej pracujące konie rekreacyjne i hodowlane. Dodatkowo trzeba też zadbać o karmienie dopasowane do rasy i typu. Inaczej żywi się bowiem konie gorącokrwiste, a inaczej zimnokrwiste, kuce czy konie ras pierwotnych, np. koniki polskie. 

Przy wyborze paszy dla konia warto zwrócić uwagę przede wszystkim na jej skład. Najlepiej jeśli jest bogaty w ważne składniki odżywcze i dobrany do potrzeb konia. Duże znaczenie mają w tym zakresie np. źródła energii. Obecnie coraz częściej mówi się o tym, aby unikać pasz bogatych w źródła energii uwalnianej szybko, czyli skrobię i cukier. Znacznie bardziej pożądane stają się natomiast źródła energii uwalnianej wolno, do których należy włókno i tłuszcz. Trzeba też pamiętać o tym, że w żywieniu koni niezwykle ważną rolę odgrywają witaminy i składniki mineralne. W wielu przypadkach wprowadza się więc dodatkowe pasze uzupełniające lub suplementy, które zapewniają koniom odpowiednią podaż witamin, makroelementów i pierwiastków śladowych.

Pasza objętościowa – wspólny element żywienia koni na przestrzeni wieków

Choć w żywieniu koni na przestrzeni wieków zachodziły przeróżne zmiany, to jedno od zawsze pozostaje niezmienne – dla koni niezwykle ważna jest pasza objętościowa. Warto więc o tym pamiętać i dbać o to, aby koń miał stały dostęp do siana bądź innych pasz włóknistych. Mimo że współczesne konie sporo czasu spędzają niestety w stajni, bardzo istotne jest dla nich także korzystanie z pastwiska. Rosnąca na nim trawa czy zioła to naturalne pasze, które wspierają funkcjonowanie organizmu konia na wielu różnych obszarach. 

Jak widzisz, współistnienie człowieka z koniem ma naprawdę długą i barwną historię. To bez wątpienia fascynujące zwierzę, które od lat niezmiennie rozkochuje w sobie kolejnych jeźdźców. Kluczowym aspektem opieki nad koniem od zawsze było, jest i będzie dobranie dla niego odpowiedniej diety. Jeśli i Ty jesteś na etapie jej poszukiwania, to serdecznie zapraszamy Cię do zapoznania się z ofertą naszego sklepu internetowego. Co ważne, decydując się na dostępne w niej produkty, zyskasz też dostęp do porad i opieki naszego doradcy żywieniowego. Ułożony we współpracy z nim jadłospis da Ci pewność, że jedzenie Twojego konia jest precyzyjnie dopasowane do jego potrzeb i dobrane zgodnie z najnowszą wiedzą.